“Emoties tien keer sterker beleven: zo ontstaat borderline en zo voelt het om het te hebben.”

Manipulatief, onbetrouwbaar en suïcidaal: het zijn veelgehoorde vooroordelen over mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS), waardoor zij zich vaak eenzaam en onbegrepen voelen. Wat is borderline precies? En hoe voelt het om borderline te hebben?
Er zijn in Nederland naar schatting tweehonderdduizend patiënten met borderline. De stoornis ontstaat door een combinatie van erfelijke aanleg en het meemaken van traumatische gebeurtenissen in de jeugd, zoals pesten, mishandeling en (seksueel) misbruik.
,,Borderline is een persoonlijkheidsstoornis die zich uit in vier kernprobleemgebieden”, zeggen Peter Bleumer, psychoanalytisch psychotherapeut, en Dawn Bales, klinisch psycholoog-psychotherapeut van stichting MBT. Bleumer werkt met volwassen patiënten, Bales met adolescenten. ,,Het hoofdprobleem is een beperkte emotieregulatie. Iemand met borderline heeft weinig grip op zijn emoties en de kleinste aanleiding kan diegene erg raken. Ze ervaren emoties vaak sneller en extremer. Ook kunnen deze emoties snel omslaan.”

Reageren vanuit een opwelling
Impulsiviteit, instabiele relaties en identiteitsproblemen zijn de andere drie kernprobleemgebieden. ,,Ook impulsiviteit hangt samen met wisselende emoties. Borderlinepatiënten reageren vanuit een opwelling zonder erbij stil te staan. Hierdoor zijn relaties meestal ook instabiel. Ze weten vaak niet wie ze echt zijn. Het is moeilijk om een stabiel gevoel over jezelf te ontwikkelen als je emoties alle kanten opgaan.” Om de diagnose borderline te kunnen stellen moet een patiënt vijf van de negen criteria van de DSM5 (Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen) hebben.

‘Normaal’ verdriet voelt bijvoor­beeld alsof er iemand is overleden en boosheid voelt direct alsof je iemand wilt vermoorden, aldus Mandy Rol, vrijwilliger bij Stichting Borderline.

Mandy Rol (28), vrijwilliger bij Stichting Borderline, werd op tienjarige leeftijd gediagnosticeerd. Omdat Rol inmiddels nog ‘maar’ drie kenmerken heeft, heeft ze officieel geen borderline meer. Wel voert ze nog elke dag een gevecht met zichzelf. “Op sociaal vlak ben ik altijd bezig met analyseren hoe iemand een bepaalde zin bedoelt”, legt ze uit, “aan de hand daarvan meet ik mijn emoties af aan de situatie.”
Ook ervaart ze deze emoties intenser. “Minstens tien keer zo heftig als iemand zonder borderline. ‘Normaal’ verdriet voelt bijvoorbeeld alsof er iemand is overleden en boosheid voelt direct alsof je iemand wilt vermoorden.”
Daarnaast heeft Rol last van impulsiviteit en vindt ze het moeilijk om anderen te vertrouwen. “Zodra een diepere emotionele connectie met iemand ontstaat haak ik af. Ook kunnen ruzies met mijn vriend hoog oplopen. Hij is dan diegene die het de-escaleert.”
In het verleden beschadigde Rol zichzelf in een poging om meer controle te krijgen over haar emoties. Zelfbeschadiging en suïcidale pogingen komen vaker voor bij patiënten met borderline, maar volgens Bales en Bleumer is het een misvatting dat alle borderlinepatiënten dit doen. ,,En een nog grotere misvatting is dat zij dit alleen doen om aandacht te vragen. Mensen met borderline zijn geen aandachttrekkers! Ze verlichten de emotionele pijn door zichzelf fysiek pijn te doen en gebruiken het als middel om zichzelf te stabiliseren.”
Een andere bekende misvatting volgens de psychotherapeuten en Rol is dat borderlinepatiënten onbetrouwbaar en manipulatief zijn. Bales: ,,Hun gedrag is geen manipuleren, maar stabiliseren. Iemand met borderline ervaart hetzelfde als iemand zonder borderline, maar reageert er vaak veel sterker op. De situatie proberen te sturen geeft hen meer controle over emoties.”

“Ga er niet vanuit dat je weet waarom diegene op een bepaalde manier reageert, maar vraag letterlijk wat er aan de hand is, aldus Dawn Bales, klinisch psycholoog”

Voor BPS zijn er vijf verschillende therapiesoorten waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat zij effect hebben, waaronder (cognitieve) gedragstherapie en Mentalization Based Treatment (MBT). Vroeger was de diagnose borderline er één die de patiënt zijn of haar hele leven met zich meedroeg, maar nu kan de diagnose na een succesvolle behandeling komen te vervallen. Dit gebeurt bij ongeveer 40 tot 68 procent van de patiënten die onder behandeling is.
Bales en Bleumer werken aan de hand van MBT. ,,Een borderlinepatiënt leert hierbij om te mentaliseren”, legt Bales uit. ,,Ze leren om het eigen gedrag en het gedrag van anderen te begrijpen. Dit doen ze door in te zoomen op achterliggende gevoelens en gedachtes.”

Vraag wat er aan de hand is
Ook Rol is onder behandeling geweest voor de persoonlijkheidsstoornis. Vanwege haar wantrouwen in de GGZ door eerdere vervelende gebeurtenissen zocht ze het na MBT in de alternatieve hoek. Regressietherapie met behulp van truffels (microdosering) blijkt voor haar de oplossing. ,,Tijdens deze therapie heb ik vroegere ervaringen uit mijn jeugd herbeleefd. Hierdoor heb ik geleerd welke gebeurtenissen mij nu nog triggeren. Al na twee sessies begreep ik waar mijn emoties vandaan kwamen, waardoor ik ze niet meer hoefde te reguleren door mijzelf te beschadigen.”
De belangrijkste manier waarop je iemand met borderline kunt steunen is kennis hebben van de stoornis, zeggen de (ervarings)deskundigen. ,,Probeer voorbij het gedrag te kijken”, licht Bales toe. ,,Ga er niet vanuit dat je weet waarom diegene op een bepaalde manier reageert, maar vraag letterlijk wat er aan de hand is. Ook is het belangrijk om grenzen te blijven stellen. Mensen met borderline zijn gebaat bij duidelijkheid.”
Een positieve opvatting die volgens Rol te weinig naar buiten wordt gebracht over borderline, is dat mensen met borderline ook plezierige emoties intens beleven en dus ook heel veel van een ander kunnen houden. ,,Ik geef altijd 110 procent”, licht de vrijwilliger toe. ,,Ik zou er alles aan doen om de mensen om mij heen gelukkig te maken. Ik houd ook steeds meer van mijzelf en sta mijzelf toe om emoties toe te laten.”
bron: AD.nl