‘Het is mijn reis door de GGZ’

Rauw en confronterend, maar op een luchtige manier en met humor geschreven. Zo omschrijft auteur Maaike ’t Lam (pseudoniem) haar waargebeurde debuutroman Breinoorlog. Hoewel het boek al bijna een jaar uit is, heeft het nog niets aan actualiteit ingeboet. Reden genoeg om eens met de schrijfster in gesprek te gaan over haar negen weken durende opname in een GGZ-kliniek inclusief alle bijbehorende emoties, maar ook over de gevolgen van het (soms falende) beleid binnen de GGZ en de essentiële rol van verpleegkundigen. Met haar boek hoopt Maaike op meer begrip en minder stigma voor de psychiatrie.

Door: Anika Rooke

Maaike is 31 jaar, getrouwd, woont in Zoetermeer en is van beroep orthopedagoog in de jeugd-GGZ. Ze helpt al zo’n zes jaar kinderen en jongeren met psychische klachten. Zelf is ze moeder van twee kleine meisjes. Dat klinkt als een fijn en evenwichtig leven, maar Maaike worstelt ook al jaren met persoonlijkheidsproblematiek en wordt in 2019 met een zware depressie opgenomen in een GGZ-kliniek. Tijdens haar negen weken durende opname groeit de behoefte om haar verhaal met de rest van de wereld te delen. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor alle mensen die in hetzelfde schuitje zitten en soms tegen muren aanlopen. Maaike vertelt: ‘In mijn boek neem ik de lezer aan de hand mee vanaf het moment dat ik opgenomen word. Het is mijn reis door de GGZ waarin ik een kijkje geef achter de voordeur van een psychiatrische kliniek. Ik deel alles over mijn eigen proces – ook met de nodige humor – want het was niet alleen maar kommer en kwel. Daarnaast probeer ik mijn problematiek in kaart te brengen en lig ik ontzettend met mijn innerlijke stem in de clinch. In het boek staan deze gedachten schuingedrukt, zodat de lezer nóg beter een kijkje in het hoofd van iemand met een psychische kwetsbaarheid kan krijgen. In dit geval mijn binnenwereld dus. Dan begrijpen mensen hopelijk echt wat er gebeurt.’

Verantwoordelijkheid
Maar dat is nog niet alles, want Maaike heeft namelijk nog een aantal andere doelen. Vanuit haar achtergrond als hulpverlener kent ze ook de andere kant van de behandeltafel. ‘Vanaf het moment dat ik daadwerkelijk begon met het schrijven van dit boek wilde ik naast mijn eigen relaas ook de verhalen van medecliënten een plekje geven,’ legt ze uit. ‘Op deze manier kon ik over de dagelijkse beslommeringen in de kliniek vertellen, maar ook over het leed dat mensen wordt aangedaan door bezuinigingen, wachtlijsten en de gebrekkige kennis van verwijzers. Op beleidsniveau is er nog zoveel winst te behalen. Ik denk hierbij aan de niet toereikende kennis van veel huisartsen die meer affiniteit lijken te hebben met somatische zorg dan met psychische problemen. Je voelt je al zo kwetsbaar en als de huisarts je dan niet serieus neemt en evenmin de nodige vervolgstappen zet, wat moet je dan? Je wilt hulp, maar je krijgt het niet. Daar ben ik zelf ontzettend tegenaan gelopen. In mijn boek heb ik geprobeerd het verhaal erachter inzichtelijk te krijgen, want het gaat veel verder dan alleen de huisartsen. Ook de ellenlange wachtlijsten zijn een groot probleem. De gebrekkige samenwerking tussen instellingen is sowieso een belangrijke pijler. Waarom wil niemand de verantwoordelijkheid nemen? Dat moet wat mij betreft echt anders.’

Maaike heeft zelf erg veel gehad aan de verpleegkundigen die haar tijdens haar opname onder hun hoede namen. ‘Hun werk is zwaar, onregelmatig en toch is er een ongelofelijke mate van flexibiliteit, geduld en liefde,’ schrijft ze in haar dankwoord. Maaike verduidelijkt: ‘Je legt samen een heel traject af en ik ervaarde zoveel steun van hen tijdens mijn opname. Door zowel de verpleegkundigen als mijn medepatiënten kon ik werken aan mijn herstel.’ Verpleegkundigen zouden wat Maaike betreft vaker in het zonnetje gezet mogen worden.

Reflecteren
De autobiografie Breinoorlog is inmiddels al bijna een jaar te koop. Dat geeft Maaike de kans om te reflecteren. ‘De reacties die ik tot dusver op mijn boek heb gekregen, zijn heel positief. Ik heb ook meer aandacht gekregen dan ik had kunnen dromen. Zo hebben Plusminus en Tzitzo Magazine een mooie recensie geschreven en ik ben zelfs op de nationale radio geweest. Ik vind het geweldig dat mensen de moeite nemen om mijn verhaal te lezen. Biblion (inkoper voor de Nederlandse openbare bibliotheken, – red.) heeft onlangs mijn boek geaccepteerd, waardoor er nu een X-aantal door bibliotheken is ingekocht. Geweldig! Naast mijn persoonlijke verhaal (en die van een aantal medepatiënten), heb ik ook veel informatie in het boek verweven over bijvoorbeeld medicatie en therapiesoorten. Dat heb ik heel bewust gedaan en geeft het boek net wat extra lading.’ Maaike loopt ook nog met het idee rond om de staatsecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een berichtje te sturen zodat ze met Breinoorlog wellicht op politiek niveau nog iets kan bereiken qua hervormingen binnen de GGZ.

‘Waarom ik onder een pseudoniem mijn boek heb geschreven? Dat heeft vooral met mijn werk te maken. Ik vind het lastig als mensen weten dat ik het ben en daar vervolgens conclusies aan verbinden, zoals dat ik niet goed voor hun kind zou kunnen zorgen vanwege mijn eigen psychische kwetsbaarheid. Eigenlijk ben ik bang voor dat stigma. Ik weet dat ik professioneel ben en mijn werk als orthopedagoog goed kan uitvoeren, maar ik durf het nog niet aan om iedereen te laten weten dat ik de schrijfster ben van Breinoorlog. Daar komt ook wel bij dat ik privé en werk gescheiden wil houden.’

Stabiliteit
Na haar opname in 2019 en het schrijven van haar boek gaat het momenteel goed met Maaike. ‘Ik ben weer heel hard aan het werk en volg de postmasteropleiding tot orthopedagoog generalist, zodat ik hoofdbehandelaar kan worden. Mijn vervolgtherapie loopt nog en die zal nog wel heel wat jaren in beslag nemen gezien mijn zware problematiek. Ik slik medicatie om staande te blijven. Ik kan daardoor mijn gezin draaiende houden, voor mijn kinderen zorgen en genieten. Ik heb de stabiliteit weer terug en die is me veel waard.’

Wil jij naar aanleiding van dit interview Breinoorlog lezen? Het boek is te koop via Boekscout en Bol.com.