De borderline bioscoop

Dit wordt de tweede winter waarin we weer veel binnen moeten zitten. Dat hoeft geen ramp te zijn. Je hebt nu tenminste het perfecte excuus om stressvolle sociale activiteiten tot een minimum te beperken. Geen zin in de schoonfamilie? Een druppel cola op een PCR-zelftest geeft een positieve uitslag. Maar wat dan? Met een deken op de bank series bingen? Ja, dat ook, maar je kunt kiezen voor wat introspectie, inkeer en overpeinzing. Bekijk anders eens wat films en series waarin borderline een rol speelt.  Sommige films zijn te zien op Netflix of Videoland, voor anderen zal je wat meer je best moeten doen. Je hebt het niet van mij, maar met Popcorn Time is nog veel te zien wat je op de grote streaming platforms niet meer kunt vinden. Of koop gewoon een dvd’tje!

Gia (1998)
Deze film gaat over het trieste leven van Gia Carangi (gespeeld door Angelina Jolie). Waar het supermodel precies mee kampte, is niet zeker, maar ze leefde met depressie, drugsgebruik, was snel geïrriteerd, geobsedeerd met haar partner, roekeloos en impulsief en had last van extreme stemmingswisselingen. Tja… Gia was ook één van de eerste beroemdheden met HIV.

Angelina Jolie en medespeler Faye Dunaway kregen een Golden Globe award voor hun rol. Jolie is zelf een borderliner, dus het lijkt geen toeval dat ze dit soort rollen uitzoekt. Ook voor de volgende film kreeg ze een prijs.

Girl, Interrupted (1999)
Girl, Interrupted is een film die, als je gevoelig bent voor de triggers (automutilatie, suïcidaliteit) misschien moet overslaan. De 18-jarige Susanna Kaysen (Winona Ryder) wordt na een crisis en een zelfmoordpoging gedwongen opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Daar komt ze onder de invloed van de charismatische en rebelse Lisa Rowe (Angelina Jolie). Zonder het plot te willen verklappen, loopt het voor Lisa minder goed af. Dan weet je dat alvast. Te zien op Netflix.

Cruel Intentions (1999)
Losjes gebaseerd op het plot van Les Liaisons Dangereuses, een Franse novelle uit 1782, toont dit ’teenage romantic drama’ een lekker staaltje manipulatief gedrag. Het draait om een groepje welgestelde cocaïne snuivende tieners in New York, waarin Sarah Michelle Gellar de zwartste rol speelt, Reese Witherspoon haar grootste slachtoffer en Ryan Phillippe als de boy waar om gevochten wordt. Te zien op Videoland. Er is ook een versie 2 en 3 van gemaakt, met meer van hetzelfde. Voor als je nog niet wist hoe dat moet, manipuleren.

White Oleander (2002)
Wat je als narcist doet als je partner je belazert, laat Michelle Pfeiffer zien in deze film. Je vergiftigt hem, met witte oleander (vandaar de naam), waarna je de bak in draait en je 15-jarige dochter een rondje pleeggezin mag gaan doen, een heel goede manier om ook een persoonlijkheidsstoornis te ontwikkelen. White Oleander is wel een beetje een chick flick. Mannen vinden het niks, deze film.

Thirteen (2003)
Zelfs professionals zeggen het: terwijl scriptschrijvers soms maar een slag slaan naar hoe BPS er eigenlijk uitziet en waar het vandaan komt, is deze film wel accuraat. Tracy Freeland, gespeeld door Evan Rachel Wood, komt uit een disfunctioneel gezin en gaat zich al jong te buiten aan drugs, seks en misdaad. Melanie, Tracy’s moeder, gespeeld door Holly Hunter, is teveel met zichzelf en haar eigen problemen bezig om te zien waar haar dochter mee worstelt. De dynamiek in het gezin Freeland kan ook niet anders dan gevolgen hebben voor de tienerdochter.

Naar verluidt is het script in zes dagen geschreven en losjes gebaseerd op de jeugd van een van de scriptschrijvers zelf, Nikki Reed. Het komt in ieder geval de geloofwaardigheid van deze film ten goede.

Shame (2011)
In deze film van Steve McQueen speelt Michael Fassbender de succesvolle maar seksverslaafde Brandon wiens leven overhoop wordt gegooid als zijn zus Sissy (Carey Mulligan) voor de deur staat. De film gaat dieper in op hun vreemde verhouding, haar emotionele instabiliteit en zijn zelfdestructieve gedrag.

Over seksverslaving wordt wel eens lacherig gedaan, maar in het brein werkt het precies hetzelfde als een drugsverslaving. En met hetzelfde onbevredigende resultaat, zoveel wordt duidelijk uit de seksueel expliciete maar liefdeloze scenes in de film, waarin de hoofdrolspeler eigenwaarde hoopt te vinden in de armen van een hoer maar uiteindelijk met desillusie en schaamte achter blijft. De achtergrond van broer en zus wordt nergens expliciet genoemd, maar Sissy’s opmerking geeft een hint: ‘We’re not bad people; we just come from a bad place.’

Mulholland Drive (2001)
Mulholland Drive is een ‘neo-noir’  film van David Lynch. Het vertelt het verhaal van Betty Elms, een jonge vrouw die aankomt in Los Angeles, vast besloten om filmster te worden. Je raadt het al, dat is drama maar dan in de surrealistische sfeer die typisch is voor Lynch. Naomi Watts speelt niet alleen Betty, maar heeft een dubbelrol als Diane Selwyn. Kijk de film om precies te snappen hoe dat in elkaar zit. Diane heeft driftbuien, angsten, paranoia, verlatingsangst, ze dissocieert en heeft een instabiel zelfbeeld. Ze toont maar pakweg zeven van de negen criteria van borderline. En het is één van de beste films van Lynch.

Softness of Bodies (2018)
Charlotte Parks is een Amerikaanse dichter. Ze studeert in Berlijn en hoopt een prestigieuze beurs binnen te slepen, ook al om een boete voor winkeldiefstal te kunnen betalen. Intussen worstelt ze met (ex)relaties en rivalen.

Fish Tank (2009)
Fish Tank is een Britse dramafilm over de 15-jarige Mia, een meisje van vijftien. Ze heeft ruzie met haar beste vriendin, en haar kleine zusje heeft al net zo’n grote bek als haar moeder. Nadat ze ze tot seks is verleid door de nieuwe vriend van haar moeder, die vervolgens weer verdwijnt, gaat ze hem achterna en ontvoert zijn dochtertje. Onder dreiging van plaatsing op een kostschool voor moeilijke tieners, loopt ze weg van huis. Als je zo opgroeit, zou het een wonder zijn als je gèèn BPS ontwikkelt.

On the Edge (2001)
On the Edge is een Ierse ‘dramedy’ over Jonathan Breech (Cillian Murphy), een suïcidale jonge man en zijn verblijf in een psychiatrisch ziekenhuis in Dublin. Daar maakt hij nieuwe vrienden die een grote impact op zijn leven hebben. Na de begrafenis van zijn vader die zichzelf heeft doodgedronken, snuift hij een gram coke, steelt hij een auto, versiert iemands vriendin, dumpt haar weer en rijdt met zijn auto van de klippen. Als hij wakker wordt in het ziekenhuis met niet meer dan een gebroken vinger, krijgt hij de keuze: gevangenis of gedwongen opname. Daar komt langzaam hij tot een beetje zelfinzicht. De film is (heel klein) in zijn geheel te zien op YouTube.

 

Silver Linings Playbook (2012)
Deze romantische comedy volgt Pat Solitano (Bradley Cooper), een man met een bipolaire stoornis, en Tiffany Maxwell (Jennifer Lawrence), een vrouw met borderline. Ze heeft mood swings, is impulsief en heeft problemen met relaties, en een overweldigende hunkering naar liefde. Volgens critici is het einde van de film wel een beetje erg rooskleurig, maar dat verwacht je van een romcom.

Prozac Nation (2001)
Veel mensen vinden het jammer dat in de film Prozac Nation niet wordt gesproken over BPS maar uitsluitend over depressie. Misschien vanwege het stigma. De film gaat over het leven van schrijfster Elizabeth Wurtzel, gespeeld door Christina Ricci, en laat zien hoe ze worstelde met drugsgebruik, depressie, intense onzekerheid en zelfdestructief gedrag tijdens haar eerste jaar als student aan Harvard.

Welcome to Me (2014)
Alice Klieg, gespeeld door Kristen Wiig, is een vrouw met BPS. Als ze de loterij van 86 miljoen dollar wint stopt ze met haar medicatie en financiert een tv-programma dat uitsluitend over haar gaat. Maar de film slaat de plank op veel plekken mis en maakt ondanks alle doldwaze verwikkelingen een karikatuur van de borderline persoonlijkheidsstoornis. Je moet maar niet teveel nadenken, als je deze film kijkt.

Eternal Sunshine of the Spotless Mind (2004)
Een film die je op Netflix kunt kijken: Eternal Sunshine of the Spotless Mind, met Jim Carrey als Joel Barish en Kate Winslet als de excentrieke Clementine Kruzynski in een toekomstige wereld waarin ze haar herinneringen aan haar vriendje na een ruzie heeft laten wissen. Joel besluit tot dezelfde procedure, maar uiteindelijk vinden ze elkaar toch weer.

Flower (2017)
Een comedy-dramafilm van Max Winkler, waarin de oversekste 17-jarige Erica Vandross (Zoey Deutch) het op geheel eigen wijze opneemt voor haar te dikke stiefbroer Luke (Joey Morgan). ‘Deze film laat de kijker ook de persoon achter de stoornis zien,’ vindt de Amerikaanse klinisch psycholoog Seth Meyers. Oordeel zelf. Morgan is overigens in november om onbekende redenen op 28-jarige leeftijd overleden.

Room for Rent (2019)
Een mystery-horrorfilm over Joyce (Lin Shaye), een oudere weduwe die haar huis ombouwt tot bed-and-breakfast om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen. Ze wordt verliefd op een van de gasten en dat gaat mis als hij een nachtje vrouwelijk gezelschap heeft. Joyce denkt zwart-wit, heeft last van verlatingsangst en heeft de abortus waar haar overleden man haar toe dwong maar deels verwerkt. De film wordt steeds akeliger als Joyce haar buurvrouw vermoordt, slaapmiddelen in het eten van haar huurder stopt en hem seksueel misbruikt, en hem uiteindelijk doodslaat met een pan. En het wordt nog erger, maar dat moet je zelf maar zien als je er tegen kan.

Frances (1982)
De film is geïnspireerd op het leven van Frances Farmer, een actrice en in de dertiger jaren van vorige eeuw toen BPS nog niet bestond. Haar carrière en leven leed er desondanks zwaar onder. De film laat goed zien hoe ze vroeger in de Verenigde Staten met persoonlijkheidsstoornissen omgingen. Dan prijs je je gelukkig dat je in nu en hier leeft.

Farmer, gespeeld door Jessica Lange, wordt opgenomen in de psychiatrische ziekenhuizen Kimball Sanitarium en later in Western State Hospital, waar ze verschillende nu ronduit barbaars aandoende therapieën moet volgen en wordt geslagen en verkracht door stafleden en soldaten van een nabij gelegen militaire basis. Na een gedwongen lobotomie wordt ze ontslagen in 1950. Na een soort rehabilitatie, heeft ze nog een aantal jaren een tv-programma en overlijdt in 1970, op haar 56e. Moeilijk (legaal) aan te komen, deze film en dat is jammer.

Black Swan (2010)
Een psychologische thriller over Nina, een gedreven ballerina die een rol krijgt in het Zwanenmeer van Tchaikovsky. Nina (Natalie Portman) heeft een eetstoornis, hallucineert, doet aan zelfverwonding, is destructief en erg kinderlijk. De druk om te presteren en de competitie met een andere ballerina wordt haar teveel. Voor alle vrouwen die vroeger balletdanseres wilden worden, maar dat gelukkig niet hebben gedaan.

Crazy Ex-Girlfriend (serie, 2015)
In deze serie van vier seizoenen is de hoofdrol voor Rebecca Nora Bunch, een advocaat die impulsief haar goede baan opzegt om achter een man aan te gaan naar West Covina, een klein stadje in de VS. Ze is de dochter van een bijzonder kritische moeder en haar vader heeft het gezin verlaten op haar 12e. De diagnose borderline van tv-psych Dr. Shin is geen verrassing. Te zien op Netflix.

Maniac (miniserie, 2018)
Ook op Netflix: Maniac. Twee getroebleerde mensen ontmoeten elkaar tijdens een trail met een nieuw medicijn, in een soort New York van de toekomst. Owen (Jonah Hill), heeft schizofrenie, Annie (Emma Stone) heeft BPS. Het nieuwe medicijn lost alle problemen op en heeft geen bijwerkingen, zo wordt beloofd. Het loopt natuurlijk anders.

Fatal Attraction
Als er één film is die het beeld van borderline heeft bepaald, is deze het wel – zo’n beetje op dezelfde manier als waarop de film Jaws het imago van haaien heeft verpest. Maar als je van grote gebaren houdt word je niet teleurgesteld. Arme Dan (Michael Douglas), had het maar nooit gedaan, een affaire met Alex (Glenn Close).

Het einde zoals de regisseur het oorspronkelijk wilde – Alex pleegt zelfmoord met een mes met Dan’s vingerafdrukken erop – is vervangen door de scene die we allemaal kennen, omdat de regisseur bang was het Amerikaanse publiek voor het hoofd te stoten. Glenn Close in een interview: ‘The audience wanted to feel that there was hope.’ De scene waarin Close het konijn van de familie in heet water kookt, heeft het tot een heuse term gebracht: ‘bunny boiler’ Glenn Close speelde al eerder een ‘borderline rol’ in de kostuumfilm Dangerous Liaisons (1988), met naast Close, John Malkovich, Michelle Pfeiffer, Uma Thurman en een jonge Keanu Reeves.

Betty Blue (1986)
Voor wat later op de avond: het Franse erotische psychologische drama Betty Blue. Mooie, grillige Betty krijg een affaire met Zorg, een schrijver die bijverdient als klusjesman op een park met vakantiehuisjes aan zee. Betty’s pogingen een boek van Zorg gepubliceerd te krijgen lopen niet helemaal vlekkeloos en ook het huisje dat Zorg gebruikt gaat in vlammen op.

Love (2015)
De combinatie seks en BPS heeft een bijzondere aantrekkingskracht op Hollywood. Zo ook in deze geile film met (echte) seksscenes. Murphy is eenAmerikaanse student aan de filmacademie in Parijs. Hij heeft een Franse vriendin, Electra. Op een dag treffen ze de Deense tiener Omi en ze hebben een triootje. Als Murphy het nog een keer stiekem doet met Omi en een condoom kapot gaat, wordt ze zwanger. Electra trekt dat niet en wordt eerst razend en vervolgens suïcidaal. Eigenlijk is het een trieste film, maar door de vele seksscenes let je daar niet zo op. Ook voor als de gordijnen al dicht zijn.

Borderline (2008, 2016, 2021)

En dan zijn er nog een flink aantal films die gewoon ‘Borderline’ heten. De wat oudere films kun je laten voor wat ze zijn, die gaan eerder over grensoverschrijdende misdaad tussen de VS en Mexico dan over grensoverschrijdend gedrag.

Dat geldt niet voor drie films uit respectievelijk 2008 en 2021. De Franstalige film Borderline uit 2008 is een Canadese erotische dramafilm over Kiki, die op de vooravond van haar dertigste verjaardag terugkijkt op haar leven: een onbekende vader, een mentaal zieke moeder en een leven vol alcohol, drugs en mannen. Ook 18+, deze film.

De documentaire Borderline uit 2016 gaat over Regina. De eerste keer dat ze zelfmoord probeerde te plegen was ze vijf jaar oud. Nu is ze 45 en (meestal) vastbesloten een normaal leven te leiden. Filmmaker Rebbie Ratner heeft zelf ook borderline. De bij de film horende (Engelstalige) website biedt veel achtergrondinformatie en filmpjes over BPS, onder meer van Marsha Linehan. Je kunt er ook de dvd bestellen, of de film streamen voor een paar euro’s.

Dit jaar kwam er nog een film uit met dezelfde naam. Het vertelt het verhaal van Anna Alfieri en haar onbeantwoorde liefde voor Robyn.  Alfieri maakte niet alleen de film, ze speelt er ook zichzelf in.

Borderline filmmannen
Psychopaten genoeg in de film, maar de echte borderline mannen schitteren door afwezigheid. Veel verder dan Darth Vader uit Star Wars of de animatiefiguur Bojack Horseman of Disney-figuurtje Wreck-It Ralph (ik verzin het niet) komen we niet. Maar wie de films Antwone Fisher (2002) met Denzel Washington en Derek Luke, of Joseph Gordon-Levitt  in 500 Days Of Summer (2009) ziet, herkent vast veel.

En als je van al het kijken vierkante ogen hebt gekregen of zwaar overprikkeld bent, is er altijd nog het haardvuur op SBS6. Tussen half zeven en half elf kan je kijken naar een knapperend haardvuurtje, opgeleukt met kerstmuziek van Sky Radio. En als je dan nog de slaap niet kan vatten, op Netflix kun je kiezen uit nog twee open haardjes en die gaan 24/7 door. Prettige feestdagen! Eet niet teveel.

Patrick Linders